Mario Fratti: PRIJATELJI(CE)
Hrvatska praizvedba:
31.03.2011. / Dom kulture Kristalna kocka vedrine Sisak
Uloge:
On – Goran Grgić
Ona – Dunja Sepčić
Prijatelj – Igor Golub
Prijateljica – Nada Abrus
Prijevod na hrvatski, adaptacija i režija: Boris B. Hrovat
Scenografija: Igor Dobranić
Kostimografija: Danica Dedijer, Višnja Iris
Izbor glazbe: Boris B. Hrovat
Tehnika: Aleksandar Franjić i Ivan Mihić
Inspicijent: Radmila Brodarac
Produkcija: Gradsko kazalište Sisak i Kazališna družina AMICRO
Radnja ˝Prijateljica˝odvija se u suvremenom New Yorku. To je istovremeno gorka i slatka priča o jednoj mogućoj ljubavi, čistoj i bez interesa koja biva uništena sveprisutnim materijalizmom i ne baš dobrohotnom intervencijom navodnih prijatelja. Tekst je napisan 1990.g, a do sada je izveden u osamnaest zemalja.
Talijanski pisac Mario Fratti (L’Aquila, 1927), nakon višegodišnjeg boravka u Veneciji gdje je diplomirao strane jezike na Filozofskom fakultetu, od 1963-e godine živi i radi u New Yorku. Dramski pisac internacionalne slave, kazališni kritičar, akademski profesor na najpoznatijim američkim sveučilištima. Originalan i inventivan dramaturg, napisao je preko 50 drama, koje su prevedene na više od 20 svjetskih jezika i koje su izvedene na nacionalnim radijima i televizijskim postajama te na više od 400 teatarskih pozornica. Njegova adaptacija filma “8 ½“ Frederica Fellinija, nazvana “Devet“ (”Nine“) postigla je više od 2000 izvedbi na Broadwayu, na turnejama po Americi i cijelom svijetu. “Nine“ je osvojio najprestižnije američke i talijanske nagrade, između ostalih Lava San Marca, nagradu Tony, nagradu Eugene O’Neill. Režiser Rob Marshall je 2009. sa svojim filmom “Nine“, koji je baziran na Frattijevom istoimenom mjuziklu, bio nominiran za Oscara u četiri kategorije. Prošle je godine Mario Fratti proglašen za jednu od najutjecajnijih osoba talijanske zajednice u Americi.
Boris B. Hrovat (Zagreb, 1956), pisac, prevoditelj, kazališni kritičar, dramaturg, urednik na Trećem programu Hrvatskog radija, talijanist. Autor je romana, priča, drama i kazališnih eseja koji su prevedeni na talijanski, slovenski i češki. Surađivao je sa najutjecajnim kazališnim režiserima u Hrvatskoj i Italiji: M.M. Giorgetti, Nino Mangano, Paolo Magelli, Joško Juvančić, Ivica Kunčević i drugi.Njegovi prijevodi talijanskih dramatičara (Goldonija, Pirandella, De Filippa, Foa, Nicolaia) izvedeni su su na svim važnijim hrvatskim scenama kao i na radiju. Nedavno je njegova komedija “Igra“ izvedena u New Yorku, u sklopu mjeseca talijanske kulture u New Yorku. Njegova monodrama “Monolog Nicolette Connio“ objavljena je u prestižnom talijanskom časopisu “Sipario“ 2008. godine. Dobitnik je različitih literarnih i kazališnih nagrada. S Mariom Frattijem vezan je dugogodišnjim prijateljstvom i uzajamnim poštovanjem. Frattijevu dramu “Irak“ preveo je i objavio na Trećem programu Hrvatskog radija.
˝Redatelj Hrovat precizno vodi scensku radnju i disciplinira glumce, izmjenjujući lijevi i desni te prednji i stražnji prostor pozornice, pojačavajući igru ljubavnih i materijalnih kockica usmjerenošću na jasno izgovoren tekst složen od sličnolikih dijaloških dionica različitih parova što slijedi matematičke i zakonitosti fizike bez možda za takav tip teksta stalno očekivanih vrckavih duhovitosti, ali odmjerenim vaganjem pravoga i lažna morala. Glumački je motor predstave dinamičan i uvjerljiv….
Drama Amiche (Prijateljice) Marija Frattija, koja spaja američke i talijanske dramaturške niti i smisao za humor te zato stvara neobičan zaplet, dobila je preciznom režijom Borisa B. Hrovata i glumačkom izvedbom discipliniranu i točnu hrvatsku inačicu.˝
MIRA MUHOBERAC, Vijenac
˝ …postiglo se traženo. U priči iznenađujućeg kraja, ako ne poznate tekst, muški dio ekipe uistinu je bljesnuo u svom punom sjaju, no i njihove prijateljice na sceni mamile su interes publike koja je i ovaj put ispunila dvoranu do posljednjeg mjesta…˝
DANIJEL PRERAD, sisak.info
U svom najnovijem izdanju, vodeći talijanski portal za dramu www.dramma.it, objavio je članak o “Prijateljicama”.
Portal uredjuje Marcello Isidori, a autor teksta poznati je kritičar i svestrani teatarski čovjek Sandro Damiani.
Per la prima volta, quest’anno, in Croazia e’ stato messo in scena un testo di Mario Fratti, il commediografo aquilano cittadino italo-americano, con residenza a New-York, notoriamente assai piu’ rappresentato negli USA (e pubblicato in oltre venti lingue), che non in Italia. Il testo in questione, “Amici/Amiche”. A presentarlo, il complesso del Teatro Comunale di Sisak, un piccolo centro vicino a Zagabria; protagonista, uno dei maggiori attori croati, Goran Grgic (membro del Teatro Nazionale Croato delle capitale). La regia e’ stata firmata dal critico, commediografo e traduttore Boris B. Hrovat – collaboratore di “Sipario” – profondo conoscitore della scena italiana, con all’attivo la traduzione di numerose opere di autori italiani, tra cui: Goldoni, Pirandello, Eduardo, Niccodemi, Nicolai, Maraini, Siciliano, Lunari, Fo, Quintavalle, Massini, Fratti, ma anche spagnoli e britannici: Calderon, Lope de Vega, Moratin, Shaw, Wilde. Chi conosce la drammaturgia di Fratti, sa bene che i suoi lavori degli ultimi ventanni sono “molto americani”, in quanto a personaggi e rispettivo abito mentale, situazioni, vicende, dialoghi. Ma a differenza di tanta (anche buona) drammaturgia moderna e contemporanea statunitense, i suoi testi, fuori dall’America, ne fanno comprendere molto meglio la realta’, in quanto privi, e di freni inibitori e di pregiudizi. “Amici/Amiche” e’ stato accolto molto bene; l’atto unico di un’ora e mezza e’ piaciuto ed ha incuriosito, soprattutto – come ha scritto un critico – perche’ in continuazione lo spettatore pensa di trovarsi di fronte a un qualcosa di noto in prima persona, vissuto, familiare, per poi subito dopo accorgersi che si tratta di qualcosa di totalmente sconosciuto.
Ove je godine po prvi put u Hrvatskoj postavljen na scenu jedan tekst Maria Frattija, dramatičara podrijetlom iz L’Aquile, talijansko-američkog državljanstva, s prebivalištem u New Yorku, koji je – kao što je poznato – mnogo više izvodjen u Americi (djela su mu prevedena na više od dvadeset jezika) negoli u Italiji. Riječ je o tekstu “Prijatelji(ce)”. Prikazalo ga je Gradsko kazalište Sisak, a Sisak je malo urbano središte u blizini Zagreba, s protagonistom Goranom Grgićem, jednim od najvećih hrvatskih glumaca (članom Hrvatskog narodnog kazališta iz glavnoga grada). Režiju je potpisao kritičar, komediograf i prevoditelj Boris B. Hrovat, suradnik “Siparija” i duboki poznavatelj talijanske scene, koji je preveo brojna djela talijanskih autora, medju kojima i ona Goldonija, Pirandella, Eduarda de Filippa, Niccodemija, Nicolaija, Dacie Maraini, Siciliana, Lunarija, Foa, Quintavallea, Massinija, Frattija, ali i djela španjolskih i britanskih autora: Calderona, Lope de Vege, Moratina, Shawa, Wildea. Tko poznaje Frattijevu dramaturgiju, zna da su djela koja je napisao tijekom posljednjih dvadeset godina vrlo ‘američka’, kako u pogledu likova, tako i njihova mentaliteta, te situacija, radnje, dijaloga. Ali, za razliku od mnogih djela moderne i suvremene američke dramaturgije, pa čak i one kvalitetne, njegovi tekstovi, izvan Amerike, mnogo bolje interpretiraju realnost, s obzirom na to da su oslobodjeni inhibicijskih kočnica i predrasuda. “Prijatelji(ce)” su vrlo dobro primljene; jednočinka od sata i pol publici se svidjela, te je potaknula radoznalost, ponajviše zbog toga što – kako je napisao jedan kritičar – gledatelj neprekidno misli da se nalazi pred nečim prisno poznatim, proživljenim, familijarnim, da bi odmah potom shvatio da se radi o potpunoj nepoznanici.
